Pogańska Kaaba centrum islamu

Co Wam to przypomina? 

Kaaba, czyli Bayt Allah – dom Allaha, jest obecnie centrum islamskiego świata. Znajduje się pomiędzy dwoma wzgórzami, Marwah i Safa, przez co często była podmywana przez opady deszczowe, co czyni miejsce usytuowania centrum religijnego co najmniej dziwnym. A co to właściwie jest Kaaba? Jest to pusty sześcian, podparty na kilku filarach, okryty czarną, brokatową tkaniną. W jednym z jego narożników znajduje się czarny kamień, al-Ḥajaru al-Aswad, opatulony w dość charakterystyczny sposób obudową ze srebra, która ma wymiary 20 na 16 cm. Kamień się skurczył, bo miał być w przeszłości dużo większy, niektóre źródła mówią nawet o metrze długości.

Swoją drogą, plotka głosi, turecki polityk, Binali Yıldırım, ma w swoim sygnecie kawałek tego kamienia. Jakkolwiek wydaje się to niemożliwe, to Sułtan Sulejman Wielki miał mieć kilka fragmentów świętego kamienia w Stambule, a biorąc pod uwagę to, że Binali był wraz z Recepem Erdoğanem założycielem rządzącej partii Adalet ve Kalkınma Partisi, czyli Partii Sprawiedliwości i Rozwoju, historia staje się dużo bardziej prawdopodobna.

Pogańskie korzenie Kaaby

Kaaba była pogańskim centrum Arabii. Miało tam być 360 bożków z Hubalem na czele, czyli bogiem Księżyca. A sam kamień z Księżyca raczej nie był, chociaż nie wiadomo, skąd był, bo muzułmanie nie zezwalają na jego badania. Właściwie to było wiele takich kamieni w Arabii, a ten konkretny prawdopodobnie pochodził z Damaszku, gdzie takie kamienie się wydobywa. Inne teorie mówią o meteorytach. W każdym razie nie był to żaden wyjątek i niezwykły kamień, bo takich było dużo.

Magiczne właściwości czarnego kamienia

A dlaczego ten kamień jest czarny? To jest akurat zabawna i obrzydliwa historia za razem. Generalnie kamień na początku był biały. Muzułmanie wierzą w to, że stał się czarny, bo przejął grzechy ludzi (to kamień może przejąć grzechy ludzkości, a Jezus już nie). Już przed islamem istniała praktyka kręcenia się w kółko Kaaby i latania wokół wzgórz. Również całowano Kaabę, co do tej pory się robi, a dla niektórych muzułmanów jest to bardziej wartościowe niż całowanie własnego dziecka. No to przed islamem całowano ten kamień, ale nie tylko... Kobiety, aby zajść w ciążę, ocierały się o ten kamień. Nago. Waginami. Tak. Kamień nie zmienił się w czarny, bo przejął grzechy, tylko od wydzielin. 

Kaaba przed islamem nie była pustym sześcianem, którym jest obecnie. Przez lata Kaaba nie była stałym obiektem, ale czymś na kształt namiotu, czyli struktury pokrytej tkaniną, podobnie z resztą do obecnej Kaaby, tylko w mniejszej skali, gdyż ‘mała kozica była w stanie na nią wskoczyć’. W 608 roku Kaaba została spalona, bowiem jeden z pogan palił tam kadzidełka. Qurayshi, czyli plemię zamieszkujące Mekkę, odbudowało Kaabę. I tak w Kaabe znajdował się posąg boga Księżyca Hubala, wiele fresków i innych malowideł, pieniądze, a nawet baranie rogi. Sam posąg Hubala był zrobiony ze złota, a po zniszczeniu Kaaby, Qurayshi z pietyzmem odrestaurowali zniszczoną część oblicza Hubala.

Odbudową Kaabe zajął się obcokrajowiec, Baqum al-Rumi, Rumi, czyli człowiek z Bizancjum, co świadczy o tym, jak Qurayshi ceniło Kaabę. Był on stolarzem i jak czytamy w Al-Azraqui, Akhbar Makka, dostał następujące wytyczne:

Czy chcecie, żeby Kaabe miało płaski dach? (…) Ahmad bin Muhammad al-Azraqui (dziadek Mahometa) miał powiedzieć: Płaski dach z sześcioma kolumnami (…) udekorowali sufit i kolumny malowidłami roślinnymi oraz podobiznami proroka Ibrahima Khalila al-Rahmana ze strzałami, i obrazem Jezusa i Maryi, i obrazami aniołów. (…)

Abrahamizm a islam

Abraham był ulubionym prorokiem Mahometa. Według islamskiej tradycji, Abraham tak jak i Mahomet, początkowo nie był w stanie przekonać do swojej religii wielu wyznawców i musiał uciekać z Iraku do Egiptu, podobnie jak Mahomet uciekał z Mekki do Medyny. Muzułmanie twierdzą, że Kaaba została zbudowana przez Adama, a odbudowana przez Abrahama i syna niewolnicy Hagar, Izmaela. Na dodatek, muzułmanie w swoich polemikach z Janem z Damaszku mieli powiedzieć, że Abraham począł z Hagar Izmaela na Kaabe właśnie, co może być aluzją do pogańskich praktyk ocierania się o czarny kamień, aby poprawić swoją płodność. Nie ma na to żadnych dowodów, ani w źródłach nieislamskich, ani tym bardziej archeologicznych, gdyż muzułmanie nie są skorzy do takich badań do tego stopnia, że zabetonowali teren wokół Kaaby bez uprzedniej analizy archeologicznej.

Hubal ze strzałą

Nasuwa się tu jednak pytanie, co chrześcijańskie postaci robiły w pogańskiej Kaabie? O ile w Mekce przed islamem wszyscy żyli ze sobą w spokoju, to raczej tak daleki synkretyzm jest mało prawdopodobny. Jak zauważył G.R.D. King, to nie były malowidła postaci chrześcijańskich, ale za takie uznał je Mahomet. T. Fahd słusznie zauważył, że postać Ibrahima była tak naprawdę Hubalem, najwyższym ze wszystkich pogańskich bożków, gdyż Abraham nigdy nie występował ze strzałami, za to Hubal już tak. To rodzi kolejne pytanie – czy Mahomet nie odróżniłby Abrahama od Hubala? I tu pojawia się dylemat. Czy była do celowa manipulacja Mahometa? A może jest to kolejny problem z autentycznością narracji o życiu Mahometa?

Faktem jest to, że Mekka była już znanym miastem przed narodzinami islamu, a Kaabe była centrum pogańskiego świata w tamtym regionie. Według Nevo i Koren (1990) nowa religia wyzbyła się pogańskich bożków i zaakceptowała pogańskie sanktuaria i ceremonie, poprzez nadaniu im judeo-chrześcijańskich korzeni, stąd np. przypowieść o Abrahamie odbudującym Kaabę. G.R. Hawting stwierdził, że Mekka została zaadaptowana przez islam dużo później, niż jest to tradycyjnie przyjęte przez muzułmanów. Według niego, islam chciał uniezależnić się od żydowskiej religii, mimo że wiele praktyk żydowskich zostało w ten islam wplecionych. Na dodatek, wiele z tych pogańskich tradycji da się obecnie odtworzyć, bazując na tradycjach… islamskich właśnie! Innymi słowy – islam jest na tyle pogański, że da się odtworzyć pre-islamskie pogańskie tradycje, nawet po 14 wiekach od teoretycznego wyzbycia się pogaństwa z Mekki.

Po co ta Kaaba? Czyli walka o władzę

Ktoś mógłby zapytać się, dlaczego Mahomet nie zniszczył Kaabe, skoro była to ewidentnie pogańska struktura, co więcej, nadał jej judeo-chrześcijańskie korzenie, wbrew prawdzie historycznej i logice? Otóż, sytuacja jest dużo bardziej skomplikowana i często jeden ważny aspekt jest przeoczany w dyskusji nad historią Kaaby, a mianowicie - walki plemienne. Qusayy ibn Kilab, człowiek wychowany w Syrii ok. 480, obalił plemię rządzące w Mekce – Khuzah, z pomocą plemienia Quraish. Jego klan stał się najsilniejszym i najbogatszym w Mekkce i przejął władzę nad Kaabą, co oznaczało jej zarządzaniem oraz całą otoczką z nią zawiazaną, jak np. pielgrzymkami. Potomkowie Qusayya walczyli o dominację nad Kaabą i aby uniknąć wojny domowej, został zawarty pakt, według którego plemię zostało podzielone na dwa klany i każde z tych klanów sprawował poszczególne urzędy związanych z Kaabą:

Abd Manaf (Hashim) dostali:  

siquayah  - zajmowanie się wodą i winem dla pielgrzymów

rifadah – zajmowanie się jedzeniem dla pielgrzymów

Abd al-Dar (Abd Shams):

hijabah – pilnowanie kluczy do Kaabe

liwa – zajmowanie się flagą, używaną w czasie bitew, czyli dowództwo w czasie wojen

nadwah – przewodniczenie zebraniom

Ta wewnętrzna walka między klanami dalej miała miejsce. Dopiero nadejście Mahometa miało zakończyć ten spór, bynajmniej nie w sposób pokojowy. Hashim, przywódca klanu, był dziadkiem Mahometa. W międzyczasie Mekka została zaatakowana przez Etiopczyków pod dowodzeniem Abraha, aby zniszczyć Kaabę. Druga Kaabe została zbudowana w Jemenie, do której to Arabowie mieliby się modlić. Arabowie polegli, negocjacje również spaliły na panewce. Uzbrojeni po zęby i w słonie Etiopczycy mieli drogę otwartą do Kaabe, kiedy to Allah zesłał waleczne ptaki, które pokonały najeźdźców. Ten incydent wypromował dziadka Mahometa, Hashima, którego odtąd zwano drugim Abrahamem. Koran o tym wspomina (105):

Czy nie widziałeś, jak postąpił twój Pan z towarzyszami słonia? Czy nie zniweczył ich podstępu? Czy nie rzucił przeciwko nim ptaków lecących stadami, Które obrzuciły ich kamieniami z palonej gliny? I uczynił ich jak objedzone pole zboża.

Sakhr ibn Harb ibn Umayya ibn Abd Shams, zwany Abu Sufyan, przywódca klanu Abd Shams, kontrolował handel północnej, południowej i wschodniej Arabii, czyli w praktyce miał prawie cały handel w garści. I to właśnie on udaremniał muzułmaśkie ataki na karawany, przyczyniając się do słynnej bitwy o Badr w 624, która stała się wśród muzułmanów legendarna, jako cud i geniusz Mahometa. Na dodatek, Shams byli na cenzurowanym przez klan Mahometa nie tylko poprzez kontrolę nad większością karawan, ale też poprzez urzędy sprawowane w Kaabe, a w szczególności – liwa, czyli dowództwo w wojnach. To właśnie Abu Sufyan jest winiony za niechęć do islamu, gdyż pozostał wierny swoim pogańskim korzeniom. Niestety, zdradził swoje ideały, kiedy dziesięciotysięczna armia muzułmanów szła na Mekkę i aby zapobiec rozlewowi krwi, przeszedł na islam. I to właśnie zdobycie Mekki przez Mahometa przyczyniło się do upadku konkurencyjnego klanu, przejęciem kontroli nad Kaabą i zlikwidowaniem urzędów związanym z Kaabe, poza siqayah (trzymanie kluczy) i hijabah (woda i wino dla pielgrzymów).

Tak więc, gdy nie wiadomo o co chodzi, to chodzi o władzę i pieniądze. Mahomet był bardzo przywiązany do Kaaby, stąd jego początkowy synkretyzm religijny, jednak podszyty on był chęcią zdobycia nadzoru nad Kaabą, co de facto oznaczało wywyższenie jego klanu nad innymi.